Özel Eğitim Değerlendirme Türleri

DEĞERLENDİRME TÜRLERİ 

      Özel gereksinimi olan çocukların farkına varılmasında, tanılanmasında, uygun eğitim ortamlarına yerleştirilmesinde, programların hazırlanmasında ve ilerlemelerin izlenmesinde çeşitli değerlendirme teknik ve araçlarından yararlanılmaktadır. Bu araçlar çeşitli seviyelerde uzmanlık bilgisini ve deneyimini gerektirir. Bu yaklaşımların birçoğu eğitsel değerlendirmeyi gerçekleştirmek için kullanılır. Bu tekniklerin bazıları ise ilk değerlendirmede ya da programdaki başarıyı izlemek için, bazıları da tanılama ya da bir kuruma yerleştirme amacıyla kullanılır. Değerlendirme teknik ve araçları formal değerlendirme ve informal değerlendirme olmak üzere iki grupta toplanmaktadır.

Formal Değerlendirme ve Türleri 

     Formal değerlendirme, öğrencilerin çeşitli öğretim alanlarındaki durumlarının aynı yaş grubundaki diğer öğrencilere göre nasıl olduğunu belirlemek için kullanılır. Okullardaki formal değerlendirmenin amacı öğrencilerin okul programlarındaki düzeyini ve akademik ilerlemelerini, akranlarına göre karşılaştırmaktır.

Standartlaştırılmış Başarı Testleri

     Öğrenciler için eğitsel kararlar vermede en yaygın kullanılan araçlardan biri standartlaştırılmış başarı testleridir. Bu testler öğrencilerin akademik yeterliklerini ya da programdaki ilerlemelerini ölçmek için desenlenmiştir.

     Grup Başarı Testleri: Standartlaştırılmış grup başarı testleri aynı anda büyük bir gruba uygulanabilen testlerdir. Öğretmenler tarafından sınıfa ya da programa girmesi gereken öğrencileri belirlemek istendiğinde uygulanan testlerdir. Bu testlerle öğrenciler programın ayrıntılarına girmeden sadece temel özellikleri dikkate alınarak değerlendirilir.

     Bireysel Başarı Testleri: Bireysel testlerde test veren ile alan yüz yüze ilişki içindedir. Bu nedenle bireysel testler bir uygulayıcı tarafından bir defada yalnız bir kişiye uygulanabilen testlerdir. Özel gereksinimi olan öğrencilerin değerlendirilmesinde daha çok bireysel başarı testlerinden yararlanılmaktadır. Örneğin, bireysel tanılayıcı matematik testi; sayılar ve sayılarla yapılan işlemler, geometri, ölçme ve veri öğrenme alanlarını içeren alt testlerden oluşur. Bu tür matematik testinde öğrencinin her öğrenme alanındaki performans düzeyini görmek mümkün olabilmektedir. Öğrencinin güçlü ve zayıf yönleri belirlenebilir. Bu nedenle bireysel başarı testleri genelde eğitsel kararlar vermek için kullanılabilir. 

     Psikolojik Testler 

Psikolojik testler daha çok zeka ve öğrenme yeterliklerinin ölçümü ile ilgili testleri kapsar. Özel gereksinimi olan öğrencilerin başarı ve başarısızlık nedenlerinin zeka ve öğrenme yetersizliği ile ilgisi olup olmadığını tanılamak için kullanılır. Bu testler bu alanda deneyimi olan uzmanlar tarafından uygulanır ve elde edilen sonuçlar yorumlanır. Psikolojik testlerin genel amacı öğretim durumlarında öğrencinin öğrenmesini etkileyen temel yetenekleri ölçebilmektir. Bu yetenekler öğrencilerin test maddelerine verdikleri tepkilere dayalı olarak yorumlanır. 

     İnformal Değerlendirme ve Türleri

İnformal değerlendirme, öğrencilerin çeşitli öğretim alanlarındaki işlevde bulunma düzeylerini belirlemek amacıyla gerçekleştirilir. Standartlaştırılmış testlerle elde edilen bilgiler, özel gereksinimi olan öğrencinin öğretimini planlamaya yeteri kadar katkıda bulunmaması nedeniyle pek çok eğitimci, standart testlere alternatif olarak informal değerlendirme ölçümlerini benimsemektedirler. İnformal değerlendirme testleri öğrencinin izlediği programla ya da gerçek dünyadaki görevleriyle ilgili performans ölçümlerini içerir.

     Programı Temel Alan Değerlendirme

Programı temel alan değerlendirme ulusal normları esas alan standartlardan daha çok sınıf ya da okul programlarındaki amaçlara dayalı olarak öğrenci performansının değerlendirmesinde kullanılan bir yöntemdir. Programı temel alan değerlendirme, standart başarı testlerinin sınırlı yararlarına karşılık, alternatif bir yöntemdir. Programı temel alan değerlendirme, sınıfta öğretimi yapılan beceri ve kavramların ölçülmesi üzerinde durur. Bu tür değerlendirme ile öğrenciler, bir sınıfta, okulda akranları arasında öğrenme farklılıkları, normlar kullanılmadan karşılaştırılabilir.

     Ölçüt Bağımlı Değerlendirmeler 

Ölçüt bağımlı değerlendirme öğrencinin performansını başka öğrencilerin performansı ile karşılaştırmak yerine, öğrencinin ölçülen alanda listelenen amaçlardaki yeterliliği belirlenmeye çalışılır. Bu nedenle bireyselleştirilmiş eğitim programlarının geliştirilmesi için elverişlidir. Genel eğitim hizmetlerinden yeteri kadar yararlanamayan öğrenciler için ölçüt bağımlı değerlendirme bir alternatif değerlendirme olarak düşünülebilir.